Tου Harold James* / Bloomberg
Eνα φάντασμα στοιχειώνει την Ευρώπη: ο φόβος μιας ισχυρής Γερμανίας, που μοιάζει να δρα βάσει των δικών της συμφερόντων. Σε όλη την Ευρώπη, οι τίτλοι των εφημερίδων ξυπνούν φαντάσματα και φόβους. Αυτή τη φορά, όμως, η σωστή απάντηση εκπλήττει, ίσως σοκάρει κιόλας: ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουν οι εταίροι της και οι γείτονές της τη Γερμανία είναι να μιμηθούν τα χαρακτηριστικά της, συμπεριλαμβανομένης της νομισματικής και δημοσιονομικής της σταθερότητας, που κατέστησαν τη χώρα τόσο ισχυρή και επιτυχή.
Αυτό προϋποθέτει, βέβαια, να υπερβούν μια μακρά ιστορία προβληματικών σχέσεων. Το λεγόμενο γερμανικό πρόβλημα κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή και την παγκόσμια σκηνή από το 1871, όταν ο Μπίσμαρκ ανακήρυξε τη γερμανική αυτοκρατορία, έως το 1945, οπότε ηττήθηκαν οι ναζί. Από το 1945 ώς το 1990, το «πρόβλημα» φαινόταν να έχει λυθεί καθώς η Γερμανία ήταν χωρισμένη και ανίσχυρη. Το ζήτημα ανέκυψε εκ νέου μετά την επανένωση το 1990. Ο καγκελάριος Χέλμουτ Κολ υιοθέτησε την ιδέα του Τόμας Μαν υποσχόμενος μια ευρωπαϊκή Γερμανία αντί μιας γερμανικής Ευρώπης. Η λύση βασιζόταν κυρίως στη στενή γαλλογερμανική σχέση.
Σήμερα είναι σαφές πως ο γαλλογερμανικός άξονας δεν αρκεί πλέον για να διαχειριστεί το πολιτικό μπέρδεμα της Ευρώπης και να δώσει λύση στο οικονομικό της χάος. Και αυτό συμβαίνει διότι διευρύνθηκε η ανισότητα ανάμεσα στις δύο χώρες. Προσφάτως, η Γερμανίδα καγκελάριος επιχείρησε να στηρίξει προεκλογικά τον Γάλλο πρόεδρο, προκαλώντας τα αντίθετα αποτελέσματα. Ο Σαρκοζί παρουσιάστηκε ως μαριονέτα της Μέρκελ... Η Μέρκελ έχει γίνει η νέα μισητή πολιτικός στην Ευρώπη, όχι μόνο στις ελληνικές εφημερίδες, που την παρουσιάζουν ως ναζί, αλλά και στον οικονομικό Τύπο της Βρετανίας, ο οποίος την εμφανίζει να επιβάλει απερίσκεπτη και επιζήμια λιτότητα στην Ευρώπη, για να ικανοποιήσει την απληστία των εξαγωγικών της βιομηχανιών.
Στη σημερινή Ευρώπη, όμως, η Γερμανία δεν είναι μόνη. Συμμερίζονται την άρνησή της στην προοπτική μιας ατέρμονης μεταφοράς κονδυλίων στη νότια Ευρώπη πολλές από τις μικρές χώρες που γειτονεύουν ή σχεδόν γειτονεύουν μαζί της. Προσφάτως ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών ζήτησε να αναλάβει η Γερμανία ισχυρότερο ρόλο, σκιαγραφώντας μια αλλαγή στις διεθνείς σχέσεις. Το 1990 η Πολωνία προσέβλεπε στους θεσμούς της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ ως προστασία έναντι της Γερμανίας. Τώρα χρειάζεται τη Γερμανία για να την προστατεύσει από τα οικονομικά προβλήματα. Η πραγματική γοητεία του σύγχρονου γερμανικού μοντέλου βρίσκεται στο ότι παράγει πλούτο και ευημερία σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία: η ανάπτυξη δυναμικών εξαγωγικών βιομηχανιών βάσει ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων σε έναν κόσμο τεχνολογικής προόδου. Αυτό είναι το μοντέλο που προσελκύει σήμερα τους γείτονες της Γερμανίας, αλλά και τους μεταρρυθμιστές στη νότια Ευρώπη. Απέναντι σε αυτό αντιστέκονται σθεναρώς τα κατεστημένα συμφέροντα στη μεσογειακή Ευρώπη και τη Γαλλία. Το γερμανικό μοντέλο απαιτεί δημοσιονομική πειθαρχία ως βασική προϋπόθεση για την πρωτοβουλία του ιδιωτικού τομέα. Αυτό το μοντέλο δεν αποτελεί όχημα για μια επιστροφή στην πολιτική της ισχύος του 19ου αιώνα, αλλά το θεμέλιο για την οικονομική επιτυχία.
* Ο κ. Harold James είναι καθηγητής Ιστορίας και Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Princeton.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου