Financial Times: Να φύγει το ΔΝΤ από την Ελλάδα

Με δημοσίευμα τους οι Financial Times καλούν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να απεμπλακεί από την Ελλάδα."Όσο περισσότερο συμμετέχει το ΔΝΤ σε μια διάσωση στην οποία δεν πιστεύει, τόσο μεγαλύτερο θα είναι το κόστος στη φήμη του και στη στήριξη σε άλλα κράτη εκτός Ευρωζώνης", σημειώνει το δημοσίευμα, επισημαίνοντας παράλληλα πως δεν πρέπει να παρασυρθεί σε ένα τρίτο πακέτο διάσωσης για την χώρα, ούτε να συνεχίσει τη χρηματοδότηση στο πλαίσιο του τρέχοντος προγράμματος, στη βάση υπεραισιόδοξων εκτιμήσεων βιωσιμότητας χρέους και ανεπαρκών σχεδίων κάλυψης των χρηματοδοτικών κενών.

Η ανησυχία του Ταμείου για την Ελλάδα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, είναι εμφανής εδώ και περισσότερο από ένα χρόνο.

Υπογραμμίζεται ότι η ανάμιξη του Ταμείου στην Ελλάδα ήταν σωστή, αλλά οι κίνδυνοι για τη φήμη του τώρα είναι μεγαλύτεροι από το περιορισμένο όφελος που έχει προσφέρει στην περίπτωση της Ελλάδας.

"Βρήκαν" την λύση οι Γερμανοί: Και ευρώ και δραχμή για την Ελλάδα

ΤΡΊΤΗ, 31 ΙΟΎΛΙΟΣ 2012 16:13

Tην παράλληλη κυκλοφορία δύο νομισμάτων και του ευρώ και μιας «νέας δραχμής» στην Ελλάδα, προτείνουν γερμανοί οικονομολόγοι, προκειμένου να αποφευχθούν οι αρνητικές συνέπειες της επιστροφής στο εθνικό νόμισμα και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της χώρας.

Σύμφωνα με δημοσίευμα της οικονομικής εφημερίδας Handelsblatt, προτείνεται η πληρωμή μισθών και συντάξεων σε δραχμές, των οποίων η συναλλαγματική ισοτιμία έναντι του ευρώ θα είναι κυμαινόμενη, ενώ παράλληλα εισηγείται το εθνικό νόμισμα να μπορεί να υποτιμηθεί.

Την πρόταση της παράλληλης κυκλοφορίας συνυπογράφουν ο πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank Τόμας Μάιερ, καθηγητές Οικονομικών όπως ο Ρόλαντ Φάουμπελ (Πανεπιστήμιο Μάνχαϊμ) και Μπερντ Λούκε (Πανεπιστήμιο Αμβούργου), αλλά και ο πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Συνδέσμου Μεσαίων Επιχειρήσεων (BVMW) Μάριο Οχόβεν.

Οικονομική ανάλυση ΣΟΚ από τον Βασίλη Βιλιάρδο που ανατρέπει όσα γνωρίζαμε

ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΒΟΜΒΑ ΜΕΓΑΤΟΝΩΝ: Οι Η.Π.Α. έχουν τεράστια ελλείμματα, η Ιαπωνία είναι βυθισμένη για δεκαετίες στην ύφεση και οι Ευρωπαϊκές τράπεζες είναι κάτι παραπάνω από υπερχρεωμένες - τέτοιου είδους αδιέξοδα λύνονται συνήθως με...

δύο τρόπους: είτε με τη διαγραφή χρεών, είτε με πόλεμο

“Η φιλοσοφία του Πλάτωνα επικεντρώνεται στην ηθική, όπου όμως κύριο μέλημα του ήταν να αποδείξει τη δυνατότητα βέβαιης γνώσης. Ενώ οι ηθικές αμφισβητήσεις του Σωκράτη αφορούσαν κατά κύριο λόγο προβλήματα ατομικής ηθικής, ο Πλάτωνας έδωσε έμφαση στη γενικότερη άποψη της κοινωνικής ηθικής.

Πρόθεση του, με τη θεωρεία των ιδεών, ήταν να εγκαταστήσει ένα φιλοσοφικό υπόβαθρο, με τη βοήθεια του οποίου θα μπορούσε να αποδείξει ότι, είναι εφικτή η αντικειμενική γνώση της αλήθειας.

Η αφετηρία για τις εκτιμήσεις του ήταν το επιστημονικό αξίωμα ότι, το όμοιο αναγνωρίζεται μόνο από το όμοιο – δηλαδή, πως τα αντικείμενα της γνώσης ανταποκρίνονται στην ικανότητα για γνώση και το αντίστροφο. Αυτό σημαίνει ότι, η βεβαιότητα της γνώσης εξαρτάται από το αντικείμενο της – οπότε, τα μεταβαλλόμενα αντικείμενα του εμπειρικού κόσμου, δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να οδηγήσουν σε μόνιμη, βέβαιη γνώση.

Κατά τον Πλάτωνα, υπάρχουν «ιδέες» (καθαρή γνώση) για όλα τα γνωστά πράγματα της φύσης – ενώ με στόχο να καταστήσει ευλογοφανή αυτή τη δυνατότητα γνώσης των ιδεών εξιστορεί κάποιο μύθο, σύμφωνα με τον οποίο οι ψυχές που θεωρούνται αθάνατες έχουν, κατά την προγεννητική τους κατάσταση, έλθει σε επαφή με όλες τις ιδέες. Η γέννηση εξαλείφει αυτή τη γνώση, η οποία όμως μπορεί να ενεργοποιηθεί ξανά με την ανάμνηση.

Επομένως, η μάθηση δεν είναι η γνώση από την αρχή, αλλά μία πορεία προς την ανάμνηση – κάτι που ανάλυσε επίσης οKant και μάλλον εφάρμοσε ο Einstein, όταν ανέπτυξε «από μνήμης» τη θεωρεία της σχετικότητας (χωρίς δηλαδή να κάνει χρήση της πειραματικής απόδειξης της, η οποία ακολούθησε αρκετές δεκαετίες αργότερα)”. 

Ανάλυση

Ανεξάρτητα από τα παραπάνω, είναι αρκετοί αυτοί που αναρωτιούνται σήμερα, εάν είναι δυνατόν να διασωθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες - θύματα ουσιαστικά της καταστροφικής οικονομικής πολιτικής της Γερμανίας η οποία, πέφτοντας στην παγίδα της υπερδύναμης, κατάφερε να επιτρέψει στην κρίση ρευστότητας μίας μικρής χώρας της Ευρωζώνης, της Ελλάδας, να «μεταλλαχθεί» σε μία ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομική κρίση, τεραστίων διαστάσεων. 

Είναι προφανές ότι, εάν η Ελλάδα είχε βοηθηθεί από τους «εταίρους» της, με ένα ποσόν της τάξης των 20 δις €, πριν ακόμη καταδικαστεί στην θανατική ποινή του ΔΝΤ, τα πράγματα θα είχαν εξελιχθεί εντελώς διαφορετικά: οι αγορές θα είχαν πεισθεί για την αλληλεγγύη των χωρών της Ευρωζώνης μεταξύ τους, θα είχαν σταματήσει αμέσως τις τοκογλυφικές επιθέσεις τους και δεν θα αναγκαζόταν η ευρωπαϊκή περιφέρεια να αντιμετωπίζει σχεδόν καθημερινά τους «μπράβους των τοκογλύφων» - οι οποίοι συνεχίζουν την επέλαση τους, μετά την επιτυχημένη εισβολή στην Ευρωζώνη, με τη βοήθεια των καταστροφικών όπλων τους (εταιρείες αξιολόγησης, επενδυτικές τράπεζες, hedge funds, αστέρες οικονομολόγοι κλπ.).

Το γεγονός αυτό είναι το πρώτο μεγάλο λάθος, το έγκλημα καλύτερα της Γερμανίας η οποία, αρνούμενη να δανειοδοτηθεί η Ελλάδα από την ΕΕ με ένα σχετικά ελάχιστο ποσόν, έθεσε τα θεμέλια μίας κρίσης, η οποία έχει ήδη κοστίσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια - ενώ οδηγεί τη μία μετά την άλλη χώρα στον πανάκριβο δανεισμό, στο δόγμα της λιτότητας, στη χρεοκοπία και στα νύχια του ΔΝΤ. 

Περαιτέρω, όταν δύο χρόνια αργότερα, τον Οκτώβρη του 2011, η Ελλάδα καταδικάστηκε ακόμη μία φορά, σε μία άνευ προηγουμένου Πύρρειο χρεοκοπία, ξανά από τη Γερμανία, άνοιξε διάπλατα το κουτί της Πανδώρας: επειδή οι αγορές υποχρεώθηκαν, μέσω της γνωστής διαγραφής του ελληνικού χρέους (PSI), σε οικονομικές απώλειες από ομόλογα μίας χώρας του ευρώ - γεγονός που είχε (θα συνεχίσει να έχει) τρομακτικές συνέπειες για τους ισολογισμούς και τη βιωσιμότητα των περισσότερο «μοχλευμένων» τραπεζών του πλανήτη: των ευρωπαϊκών.

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

Ειδικότερα, ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας μίας τράπεζας καθορίζει ουσιαστικά το ρίσκο που αναλαμβάνει, με βάση τα κατατεθειμένα κεφάλαια της. Εάν ο δείκτης αυτός είναι, για παράδειγμα, 10%, σημαίνει ότι η τράπεζα επενδύει δέκα φορές τα ίδια κεφάλαια της - μία μόχλευση, η οποία θεωρείται σχετικά ασφαλής και δεν υποχρεώνει την τράπεζα σε αύξηση κεφαλαίου (ή σε περιορισμό των επενδύσεων της).

Ο δείκτης όμως αυτός αφήνει εκτός μέτρησης (σταθμισμένο ρίσκο) εκείνες τις επενδύσεις, οι οποίες αξιολογούνται ως 100% ασφαλείς. Όταν λοιπόν η τράπεζα του παραδείγματος μας υποχρεώνεται να διατηρεί 10 € ίδια κεφάλαια (σε γενικές γραμμές), για κάθε 100 € επενδύσεις, δεν συμπεριλαμβάνει σε αυτές τις απολύτως σίγουρες - όπως ήταν μέχρι πρότινος τα ομόλογα του δημοσίου.

Επομένως, τη συνέφερε μέχρι πρόσφατα να επενδύει σε κρατικά ομόλογα της ζώνης του ευρώ, ακόμη και με χαμηλές αποδόσεις (επιτόκιο), αφού αυτό δεν την υποχρέωνε να διατηρεί ίδια κεφάλαια για τη συγκεκριμένη τοποθέτηση – ενώ η ίδια η αγορά κρατικών ομολόγων εκ μέρους των τραπεζών, μείωνε περαιτέρω τα επιτόκια τους (λόγω αυξημένης ζήτησης, όπως συνεχίζει να συμβαίνει στις Η.Π.Α., στη Μ. Βρετανία, στην Ιαπωνία κλπ.).

Μετά τον Οκτώβρη όμως του 2011, τα πράγματα έχουν αλλάξει ριζικά, αφού οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες (όχι ακόμη θεσμικά), να «σταθμίζουν» πλέον το ρίσκο των κρατικών ομολόγων, οπότε

(α) είτε να αυξήσουν άμεσα τα ίδια κεφάλαια τους - γεγονός που δεν αντιμετωπίζεται θετικά από τους μετόχους τους, με δυσμενή επακόλουθα για την τιμή των μετοχών τους (πόσο μάλλον όταν η συνθήκη της Βασιλείας ΙΙΙ, απαιτεί υψηλότερη κεφαλαιακή επάρκεια),

(β) είτε να μειώσουν τις επενδύσεις και λοιπές τοποθετήσεις τους - κάτι που έχει αρνητικά αποτελέσματα τόσο για την πραγματική οικονομία (περιορίζεται ο δανεισμός), όσο και για τη χρηματοδότηση των κρατών (αύξηση των επιτοκίων, δυσκολία διάθεσης νέων ομολόγων κλπ.).

Επειδή δε οι περισσότερες τράπεζες είναι εκτεθειμένες σε μεγάλες, «ακάλυπτες» πια, επενδύσεις, ενώ αρκετές αντιμετωπίζουν και άλλα προβλήματα (κόκκινα δάνεια λόγω της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, της φούσκας ακινήτων στην Ισπανία, στη Γαλλία, στην Ιρλανδία κλπ.), η βιωσιμότητα τους δεν είναι καθόλου εξασφαλισμένη - κάτι που θεωρείται ως μία πραγματική βόμβα μεγατόνων για το σύστημα.

Η ΕΛΒΕΤΙΑ

Τα ρίσκα του χρηματοπιστωτικού τομέα αντιμετωπίζονται πολύ σοβαρά από τη συγκεκριμένη χώρα - επειδή διαθέτει, παρά το μικρό μέγεθος της, δύο μεγάλες, συστημικές τράπεζες: την UBS και την Credit Suisse. Το σύνολο του ισολογισμού και των δύο αυτών τραπεζών είναι της τάξης των 2.500 δις φράγκων - δηλαδή, πέντε φορές μεγαλύτερο από το ΑΕΠ της Ελβετίας (υπενθυμίζουμε ότι, συστημικές θεωρούνται εκείνες οι τράπεζες, το μέγεθος των οποίων είναι τόσο μεγάλο που εάν κάτι τους συμβεί, κινδυνεύει ολόκληρο το σύστημα). 

Το Φεβρουάριο του 2012 η Ελβετία ψήφισε ένα πακέτο νόμων, το οποίο υποχρεώνει τις τράπεζες της να αυξήσουν σταδιακά την κεφαλαιακή τους επάρκεια στο 19%, να έχουν πολύ πιο αυστηρές προδιαγραφές ρευστότητας συγκριτικά με τις τράπεζες άλλων χωρών, καθώς επίσης να κατανέμουν τα επενδυτικά τους ρίσκα ορθολογικότερα. 

Συνεχίζοντας, η σημερινή κεφαλαιακή επάρκεια της UBS τοποθετείται στο 18,7% και της Credit Suisse στο 15,6% - δείκτες που θεωρούνται ως οι καλύτεροι παγκοσμίως. Ο διάβολος όμως κρύβεται στις λεπτομέρειες, σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα της Ελβετίας η οποία, με κριτήριο το «αστάθμητο ποσοστό μόχλευσης των ιδίων κεφαλαίων» των τραπεζών, τις επενδύσεις τους δηλαδή, για τις οποίες δεν διατηρούν ίδια κεφάλαια, υπολόγισε ότι καλύπτουν μόλις το 1,7% και το 2,7% αντίστοιχα του συνόλου

Απλούστερα ότι, για κάθε 100 € επένδυση έχουν μόλις 1,7 € (2,7 €) ίδια κεφάλαια - οπότε ο συντελεστής μόχλευσης είναι 58 και 37 αντίστοιχα. Τα ίδια κεφάλαια τους είναι λοιπόν 58 και 37 φορές χαμηλότερα από τις απαιτήσεις τους - ένα πραγματικά τρομακτικό μέγεθος για μία τράπεζα. Για να γίνει περισσότερο κατανοητό δε το μέγεθος, αρκεί να τονίσει κανείς πόσο επικίνδυνη θα ήταν μία επιχείρηση της πραγματικής οικονομίας, η οποία θα είχε κατατεθειμένα κεφάλαια 100.000 € και απαιτήσεις από τους πελάτες της 5.800.000 €.

Ακριβώς για τους λόγους αυτούς (τα κρατικά ομόλογα συνεχίζουν να θεωρούνται θεσμικά ως 100% σίγουρα), οι Ελβετοί αναρωτιούνται εάν απειλούμαστε με μία μαζική τραπεζική καραμπόλα - αφού οι τράπεζες, ιδιαίτερα οι ευρωπαϊκές, είναι πολύπλοκα συνδεδεμένες μεταξύ τους, αποτελώντας επικίνδυνα συγκοινωνούντα δοχεία.

Δεν μπορούν δε να δώσουν καμία υπεύθυνη απάντηση στο κατά πόσον είναι σίγουρες οι τράπεζες, από ποιο σημείο και μετά δεν είναι κοκ. Αν και οι εισροές καταθέσεων λοιπόν στην Ελβετία είναι απίστευτα μεγάλες, λόγω της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, η κυβέρνηση και οι λοιποί θεσμοί της χώρας είναι πάρα πολύ ανήσυχοι για το μέλλον. 

Η ΙΣΠΑΝΙΑ

Σύμφωνα με τις αποφάσεις της συνόδου κορυφής, η Ισπανία θα υποχρεωθεί να παραδώσει τον έλεγχο των τραπεζών της, κατά το μεγαλύτερο μέρος του, σε ευρωπαϊκές οργανώσεις - ενώ έχει ήδη εισβάλλει το ΔΝΤ, «διατηρώντας την ανωνυμία του», κατά κάποιον τρόπο (η χώρα ευρίσκεται υπό τη σκιώδη εξουσία του, για να αποφευχθούν οι αντιδράσεις των Πολιτών).

Επί πλέον, η κυβέρνηση φαίνεται ότι έχει υποχρεωθεί να επιβαρύνει με τις μελλοντικές ζημίες των τραπεζών τους Ισπανούς μετόχους τους - αφού μόνο υπό αυτήν την προϋπόθεση θα λάβει από το ESM τα 100 δις €, για τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού της συστήματος. 

Σύμφωνα με τα διεθνή ΜΜΕ, οι ζημίες θα επιβαρύνουν κυρίως εκείνους τους Ισπανούς, οι οποίοι έχουν στην ιδιοκτησία τους είτε ομόλογα των τραπεζών χωρίς δικαιώματα πρώτης προτίμησης, είτε προνομιούχες μετοχές τους - γεγονός που σημαίνει ότι, θα ζημιωθούν σε μεγάλο βαθμό οι μικροεπενδυτές, οι οποίοι έχουν αγοράσει τέτοιους τίτλους από τις τράπεζες, για αποταμιευτικούς περισσότερο λόγους.

Οι παραπάνω «ιδιομορφίες», σε συνδυασμό με τα τεράστια προβλήματα της οικονομίας της Ισπανίας (εκτεταμένη κρίση ακινήτων, καταστροφική ανεργία, υπερχρέωση του ιδιωτικού τομέα, χρεοκοπημένοι δήμοι κλπ.), έχουν σαν αποτέλεσμα μία εκτεταμένη εκροή καταθέσεων από τις ισπανικές τράπεζες, η οποία αυξάνει ακόμη περισσότερο τους κινδύνους. Ο Πίνακας Ι που ακολουθεί είναι χαρακτηριστικός:

Όπως φαίνεται από τον Πίνακα Ι, οι εκροές καταθέσεων από την Ισπανία συνεχίζονται με μεγάλο ρυθμό - ενώ τους πέντε πρώτους μήνες του 2012 ξεπέρασαν τα 100 δις €. Το ίδιο συμβαίνει και στην Ιρλανδία, η κρίση της οποίας είναι αδύνατον να ξεπεραστεί χωρίς πολύ μεγάλες διαγραφές χρεών ή/και χρεοκοπίες τραπεζών, παρά το ότι ανακοινώνεται η επιστροφή της στις αγορές. 

Αν και στην αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης λοιπόν οι ισπανικές τράπεζες θεωρούταν ασφαλείς, επειδή δεν είχαν εκτεθεί στην αμερικανική κρίση των ενυπόθηκων δανείων, ενώ είχαν υποχρεωθεί από την κεντρική τράπεζα τους να δημιουργήσουν ειδικά αποθεματικά για την αντιμετώπιση της τοπικής κρίσης ακινήτων, η κατάσταση τους επιδεινώθηκε.

Σύμφωνα δε με τη διεθνή ένωση τραπεζών (IIF), λόγω του ότι έχουν δώσει ενυπόθηκα δάνεια ύψους άνω του 1 τρις €, θα απαιτηθεί μία ανακεφαλαιοποίηση της τάξης των 260 δις € και όχι τα ποσά που ανακοινώνονται (62 δις €).

Η ΣΛΟΒΕΝΙΑ

Όπως έχει ανακοινωθεί, η μικρή αυτή χώρα (52,4 δις € ΑΕΠ 2011, 934.700 εργαζόμενοι, 11,8% ανεργία) είναι αντιμέτωπη με τραπεζικά προβλήματα - οπότε θεωρείται ως το επόμενο υποψήφιο θύμα του ΔΝΤ και της Τρόικας.

Έχοντας υιοθετήσει το ευρώ μόλις το 2007, δεν έχει ακόμη καταφέρει να αναπτυχθεί σωστά - με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί να ενισχύσει με 400 εκ. € μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες της (Nova Ljubljanska Banka). Η υπαγωγή της λοιπόν στο μηχανισμό στήριξης είναι μάλλον δεδομένη – γεγονός που θα έχει σημαντικές συνέπειες για τους πολίτες της.

Η ΓΑΛΛΙΑ

Η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης είναι σε μεγάλο βαθμό εκτεθειμένη σε μία ενδεχόμενη κρίση των τραπεζών -επειδή διαθέτει τέσσερις πολύ μεγάλες (συστημικές, too big to fail) τράπεζες: την BNP Paribas, τη Societe Generale, την Credit Agricole και την BPSE (δημιουργήθηκε από την ένωση λαϊκών τραπεζών και ταμιευτηρίων το 2009). 

Αν και οι τράπεζες αυτές έχουν καταφέρει, στο χρονικό διάστημα μετά το ξέσπασμα της κρίσης, να μειώσουν τις τοποθετήσεις τους στα υπερχρεωμένα κράτη, δεν είναι ακόμη εκτός κινδύνου - ενώ τις μεγαλύτερες ανησυχίες προκαλεί η BNP, η οποία έχει στην κατοχή της ομόλογα του ιταλικού δημοσίου ύψους 11,6 δις € (συνολικά στις χώρες του νότου 33,9 δις €).

Σε κάθε περίπτωση η Γαλλία, με τον τραπεζικό τομέα της να είναι τετραπλάσιος του ΑΕΠ της, είναι σε πολύ δύσκολη θέση - ειδικά επειδή οι συνολικές απαιτήσεις της απέναντι στην Ιταλία υπολογίζονται στα 309 δις € (112 δις € προς την Ισπανία). 

Η ΙΤΑΛΙΑ

Το πρόβλημα των ιταλικών τραπεζών επικεντρώνεται στο ότι, έχουν επενδύσει πάρα πολλά χρήματα σε ομόλογα του δημοσίου τους - ενώ αντιμετωπίζουν σήμερα δυσκολίες, όσον αφορά τα επιχειρηματικά δάνεια τους, λόγω της ύφεσης. Εν τούτοις, η χώρα θα μπορούσε να επιλύσει μόνη της τα προβλήματα των τραπεζών της, αφού το σύνολο των ισολογισμών τους είναι συγκριτικά χαμηλό – «μόλις» 2,3 φορές το ΑΕΠ της.

Όμως, οι επενδυτές δεν εμπιστεύονται τη βιωσιμότητα των τραπεζών της Ιταλίας, επειδή τη συνδέουν με τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το δημόσιο της χώρας τους - πόσο μάλλον όταν η πιστοληπτική αξιολόγηση τους διαμορφώνεται ανάλογα με την αντίστοιχη της χώρας τους.

Η ΑΥΣΤΡΙΑ

Με τις τράπεζες να αντιστοιχούν στο 300% του ΑΕΠ της χώρας, σε συνδυασμό με το ότι είναι επικίνδυνα εκτεθειμένες στην Ανατολική Ευρώπη, η οποία μαστίζεται σε μεγάλο βαθμό από την κρίση, η Αυστρία δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ασφαλής.

Εν τούτοις, η αυξημένη εισροή καταθέσεων, κυρίως από την Ιταλία, καλύπτει εν πρώτοις τα αναμφίβολα μεγάλα προβλήματα της - όπως συμβαίνει στο Βέλγιο, στη Δανία, στην Ολλανδία και αλλού, κυρίως λόγω του ότι έχουν καταφέρει να διατηρηθούν στο περιθώριο της δημοσιότητας (σε πλήρη αντίθεση με την Ελλάδα, η οποία συνεχίζει να βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα).

Η ΚΥΠΡΟΣ

Η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας μειώθηκε (στο BB+ με αρνητικές προοπτικές από τη Fitch), λόγω των μεγάλων προβλημάτων των τραπεζών της. Μόνο και μόνο η διαγραφή χρέους εκ μέρους της Ελλάδας, επιβάρυνε τις κυπριακές τράπεζες με σχεδόν 7 δις € - με την Fitch να υπολογίζει τις ανάγκες αναφαλαιοποίησης τους στα 4 δις €.

Για τους περισσότερους όμως το ποσόν θα αναμορφωθεί σημαντικά, αφού η Κύπρος θα οδηγηθεί επίσης στην παγίδα της λιτότητας, ενώ θα αυξηθούν αρκετά οι εκροές καταθέσεων - όπως συνέβη στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία, στην Ισπανία κοκ., θύματα της απίστευτα εγκληματικής πολιτικής που επιβάλλει η Γερμανία (πιθανότατα κατ’ εντολή των Η.Π.Α.) σε όλους τους εταίρους της.

Αν και θα μπορούσε λοιπόν να χρηματοδοτηθεί από άλλες χώρες, έτσι ώστε να αποφύγει την λεηλασία της από το ΔΝΤ, είμαστε σχεδόν βέβαιοι ότι δεν θα της επιτραπεί – πόσο μάλλον μετά την εύρεση μεγάλων ενεργειακών κοιτασμάτων στην υποθαλάσσια περιοχή της, καθώς επίσης την εξαιρετικά σημαντική σήμερα γεωπολιτική της θέση 

Η ΓΕΡΜΑΝΙΑ 

Παρά το ότι η Γερμανία ήταν το κεντρικό θύμα της μεγαλύτερης και μάλιστα νόμιμης ληστείας όλων των εποχών, εκ μέρους των Η.Π.Α., με τη βοήθεια της χρεοκοπίας της Lehman Brothers, η κατάσταση των τραπεζών της έχει ομαλοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό.

Εκείνη την εποχή (Φθινόπωρο του 2008), ο μέσος δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών της ήταν μόλις 8,3% - από τους χαμηλότερους στην Ευρώπη. Σήμερα όμως έχει αυξηθεί στο 13,1% - στο μέσον όρο περίπου της ΕΕ. 

Η αιτία ήταν ο αυξημένος ρυθμός ανάπτυξης και η κρίση του νότου, η οποία είχε ευεργετικά αποτελέσματα στα επιτόκια δανεισμού της χώρας, στα φορολογικά της έσοδα, στη χρηματοδότηση (αυξημένες εισροές καταθέσεων) και στις εξαγωγές (διατήρηση της ισοτιμίας του € σε χαμηλά επίπεδα κοκ.).

Εν τούτοις, εμείς έχουμε την άποψη ότι, οι τράπεζες της κινδυνεύουν σε μεγάλο βαθμό από τη σύνδεση της γερμανικής οικονομίας με τις υπόλοιπες - κάτι που επισήμανε και το ΔΝΤ σε πρόσφατη ανάλυση του. Σύμφωνα δε με την BIS, οι γερμανικές τράπεζες είχαν στα τέλη του 2011 εγγεγραμμένες απαιτήσεις στα βιβλία τους, απέναντι στην Ιταλία και στην Ισπανία, ύψους 280 δις €.

Η ισχυρότερη τώρα γερμανική τράπεζα, η Deutsche Bank, η οποία με βάση το σύνολο του ισολογισμού της είναι το μεγαλύτερο τραπεζικό ίδρυμα της Ευρώπης, παρά τις αντίθετες δηλώσεις της διοίκησης της, έχει εξαιρετικά χαμηλή κεφαλαιακή επάρκεια. Ο Πίνακας ΙΙ που ακολουθεί εμφανίζει τα βασικά μεγέθη της:

Περαιτέρω, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του υπουργείου οικονομικών της Γερμανίας προς την επιτροπή προϋπολογισμού, η χώρα έχει αναλάβει εγγυήσεις ύψους 310,3 δις € στα πλαίσια των πακέτων στήριξης της Ευρωζώνης (στα EFSF και ESM285,3 δις €, στον προϋπολογισμό της Ευρωζώνης 9,8 δις € και στο πρώτο Ελληνικό πακέτο 15,2 δις €).

Εάν στα παραπάνω προσθέσει κανείς τις απαιτήσεις της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας απέναντι στην ΕΚΤ, από το σύστημα διακανονισμού πληρωμών Target II, ύψους 700 δις € στα τέλη Μαΐου (αυξάνονται κατά 50-100 δις € μηνιαία), θα ξεπεράσει το 1 τρις € - ποσόν που διακινδυνεύει σαν κράτος, σε περίπτωση διάλυσης της Ευρωζώνης (επί πλέον αυτού που διακινδυνεύουν οι εμπορικές τράπεζες της, οι επιχειρήσεις, οι ασφαλιστικές εταιρείες, οι επενδυτικές κλπ.).

Με κριτήριο το ΑΕΠ της Γερμανίας του 2011 (περί τα 2,5 τρις €), καθώς επίσης το δημόσιο χρέος της ως προς το ΑΕΠ (81,5%),τυχόν απώλεια του παραπάνω ποσού θα εκτόξευε το χρέος της στο 117% του ΑΕΠ της – σε ένα επίπεδο δηλαδή, με το οποίο είναι πολύ δύσκολο να ανταπεξέλθει μία οικονομία, ειδικά λόγω των αυξημένων επιτοκίων που συνήθως απαιτούν οι αγορές από υπερχρεωμένα κράτη (εάν δε η Γερμανία εγκατέλειπε μόνη της την Ευρωζώνη, δεν θα μπορούσε να απαιτήσει ουσιαστικά αυτά τα χρήματα, με βάση τη σύμβαση).

Επομένως, οι τράπεζες της δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να θεωρηθούν ασφαλείς – τόσο λόγω των δικών τους προβλημάτων, όσο και της εξαιρετικά δυσχερούς θέσης της χώρας τους, έτσι όπως αυτή θα φανεί πολύ σύντομα. 

Η ΕΛΛΑΔΑ

Όπως έχουμε αναλύσει στο παρελθόν (άρθρο μας), η Ελλάδα δεν αντιμετώπισε προβλήματα με τις τράπεζες της – ενώ το σύνολο των ισολογισμών των χρηματοπιστωτικών της ιδρυμάτων το 2009 αντιστοιχούσε στο 165,3% του ΑΕΠ της(όπως διαπιστώνεται από τον Πίνακα ΙΙΙ που ακολουθεί, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά παγκοσμίως). Η μόχλευση δε των ιδίων κεφαλαίων των τραπεζών μας ήταν μόλις 14,86%, συμπεριλαμβανομένων όλων των επενδύσεων τους (άρθρο μας,Πίνακας V).

Δυστυχώς όμως, οι τεράστιες εκροές καταθέσεων (πάνω από 100 δις €), σαν αποτέλεσμα της καταστροφικής (εάν όχι προδοτικής) πολιτικής που ακολουθήθηκε, σε συνδυασμό με την εγκληματική διαγραφή χρέους, όπου στην κυριολεξία πυροβολήσαμε τα πόδια μας, οδήγησαν τις ελληνικές (και τις κυπριακές) τράπεζες στο χείλος του γκρεμού – με αποτέλεσμα να απαιτηθούν πολλαπλές εγγυήσεις και η ανακεφαλαιοποίηση τους.

Είναι λοιπόν αδιανόητο να κατηγορούμε τις τράπεζες ή/και να υποστηρίζουμε την κλοπή εκείνων των μικρομετόχων, οι οποίοι συνεχίζουν να τις στηρίζουν – μέσω της «αποκρατικοποίησης» τους από τους ευρωπαϊκούς (γερμανικούς) μηχανισμούς, κατά το παράδειγμα της Ισπανίας.

Σε κάθε περίπτωση, από όποια πλευρά και αν το εξετάσουμε, η πατρίδα μας οδηγήθηκε σκόπιμα και αδικαιολόγητα στο ικρίωμα – ενώ ελπίζουμε να μην ενσαρκώσει τελικά το ρόλο της Ιφιγένειας, για τη σωτηρία της υπερχρεωμένης Δύσης, καθώς επίσης να τιμωρηθούν όλοι όσοι την οδήγησαν, χωρίς κανένα λόγο, στην καταστροφή.

Κλείνοντας η Ελλάδα έχει τον καλύτερο κρατικό ισολογισμό από όλες σχεδόν τις χώρες (περιουσιακά στοιχεία πολύ υψηλότερα των χρεών της) - ενώ το μοναδικό της πρόβλημα ήταν και είναι η ανεπαρκής ή/και διεφθαρμένη πολιτική της, η οποία ήταν κατά πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Κανένας άλλωστε δεν μπορεί να αποδεχθεί ως λογικό το γεγονός ότι,οδηγήθηκε από ένα δημόσιο χρέος της τάξης του 110% του ΑΕΠ της, σε συνδυασμό με ένα ελάχιστο ιδιωτικό, σε δημόσιο χρέος άνω του 160%, στα νύχια του ΔΝΤ, στα διάφορα υφεσιακά μνημόνια και στη χρεοκοπία. 

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΙΚΟΝΑ

Στον Πίνακα ΙΙΙ που ακολουθεί αναγράφονται οι υποχρεώσεις των τραπεζών ορισμένων χωρών, ως ποσοστό επί του ΑΕΠ των χωρών τους (μεγέθη κατά προσέγγιση, επειδή προέρχονται από διάγραμμα):

ΠΙΝΑΚΑΣ ΙΙΙ: Τραπεζικές υποχρεώσεις (συνολικές = καταθέσεις συν λοιπές υποχρεώσεις) ως ποσοστό επί του ΑΕΠ

Όπως φαίνεται από τον Πίνακα ΙΙΙ, το τραπεζικό πρόβλημα της ΕΕ είναι κατά πολύ μεγαλύτερο από αυτό του υπολοίπου πλανήτη - πόσο μάλλον από το αντίστοιχο στις Η.Π.Α., το οποίο συγκριτικά είναι σχεδόν μηδαμινό. Σε πολλές χώρες δε (Ιρλανδία, Μ. Βρετανία κλπ.), είναι κάτι παραπάνω από εκρηκτικό.

Κάτω από αυτές τις προϋποθέσεις η εγγύηση των καταθέσεων των πολιτών της Ευρωζώνης από έναν κεντρικό οργανισμό είναι σχεδόν αδύνατη - αφού είναι πολλαπλάσιες των ΑΕΠ των χωρών τους.

ΕΝΔΙΑΜΕΣΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Οι τράπεζες της Ευρώπης, ειδικά μετά τα εγκληματικά λάθη της Γερμανίας και τη διαγραφή χρέους της Ελλάδας, είναι εξαιρετικά ασταθείς και ευάλωτες. Η κρίση έχει πρακτικά αποκόψει τα τραπεζικά ινστιτούτα του Νότου από τις αγορές, ενώ η συνεχώς αυξανόμενη ανεργία, οι χρεοκοπίες των επιχειρήσεων, η πτώση των τιμών των ακινήτων και τα υπερδανεισμένα σε πολλές χώρες νοικοκυριά, αυξάνουν σε μεγάλο βαθμό τα μη εξυπηρετούμενα, κόκκινα δάνεια, επιδεινώνοντας σχεδόν δραματικά τους τραπεζικούς ισολογισμούς.

Η Κομισιόν, μεταξύ του Οκτωβρίου του 2008 και του Οκτωβρίου του 2011, ενέκρινε συνολικά 4,5 τρις € σε κρατικές βοήθειες, για την ενίσχυση των προβληματικών τραπεζών - ποσόν που αντιστοιχεί στο 35% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Εν τούτοις, το τέλος του καθοδικού σπειροειδή κύκλου δεν φαίνεται στον ορίζοντα - ενώ μάταια προσπαθεί η ΕΚΤ να σταθεροποιήσει το σύστημα και να ανακόψει την πορεία προς το χάος.

Με δύο διαδοχικές αποφάσεις της (Δεκέμβριος του 2011 και Φεβρουάριος του 2012), έθεσε στη διάθεση των εμπορικών τραπεζών 1 τρις €, με μηδαμινά επιτόκια, για τρία ολόκληρα έτη, ενώ πρόσφατα μείωσε το βασικό επιτόκιο στο 0,75%.Τα αποτελέσματα όμως των ενεργειών της είναι σχεδόν αμελητέα αφού, «όταν κλείνει μία τρύπα σε ένα σημείο, ανοίγει αμέσως η επόμενη».

Πολλοί αναρωτιούνται λοιπόν εάν είναι τελικά δυνατόν να διασωθούν οι τράπεζες της Ευρώπης, ή μήπως θα αντιμετωπίσουμε σκηνές πανικού, πολύ μεγαλύτερες από αυτές μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers - όπου οι μικροκαταθέτες άδειαζαν τους λογαριασμούς τους τρομοκρατημένοι, οι τράπεζες σταμάτησαν να δανείζονται μεταξύ τους, η πραγματική οικονομία έχασε την πρόσβαση της στη χρηματοδότηση και η παγκόσμια οικονομία βυθίστηκε στην ύφεση.

"Η εντεινόμενη ύφεση στις υπερχρεωμένες χώρες του Νότου οδηγεί σε συνεχώς αυξανόμενες απώλειες των τραπεζών, οι οποίες καθιστούν απαραίτητη την ενίσχυση τους από τα κράτη - με αποτέλεσμα να αυξάνονται τα δημόσια χρέη και τανάπαλιν.Είμαστε στο κέντρο ενός διαβολικού κύκλου, από το οποίο δεν μπορούμε δυστυχώς να ξεφύγουμε", αναφέρεται χαρακτηριστικά.

Ολοκληρώνοντας, η Ευρώπη υποφέρει σε μεγάλο βαθμό από το υπερδιογκωμένο τραπεζικό της σύστημα, όπου τα χρέη των 20 μεγαλύτερων τραπεζών της είναι υψηλότερα από το 50% του ΑΕΠ της χώρας, όπου έχει την έδρα της η κάθε μία - με αποτέλεσμα να μην μπορούν να πείσουν οι κυβερνήσεις ότι έχουν τη δυνατότητα να διασώσουν τις τράπεζες και να εγγυηθούν τις καταθέσεις των πολιτών τους, οι οποίες υπολογίζονται στα 11 τρις €.

Εάν λοιπόν τυχόν καταρρεύσει μία μεγάλη ευρωπαϊκή τράπεζα, η κατάσταση θα ξεφύγει εντελώς από τον έλεγχο - με οδυνηρά αποτελέσματα για ολόκληρο τον πλανήτη. Οι κίνδυνοι αυτοί φαίνεται να είναι γνωστοί στα αμερικανικά επενδυτικά κεφάλαια, τα οποία έχουν μειώσει δραστικά τις τοποθετήσεις τους στις τράπεζες της ΕΕ - από 40% το 2009, στο 12% με πρόσφατες μετρήσεις. 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Οι Η.Π.Α., ένας χάρτινος πύργος στην κυριολεξία, αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα, όσον αφορά το δημόσιο χρέος, καθώς επίσης τα ιλιγγιώδη ελλείμματα του προϋπολογισμού και του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών (τα προβλήματα των τραπεζών τους τα έλυσαν, «εξάγοντας» τα το 2008 στην ΕΕ και στον υπόλοιπο πλανήτη). Η Ιαπωνία έχει δημόσιο χρέος πάνω από το 230% του ΑΕΠ της, ενώ είναι βυθισμένη στην ύφεση από το 1990.

Η Ευρώπη, ο μεγαλύτερος δανειστής του πλανήτη (πάνω από το 50% των παγκοσμίων δανείων προέρχονται από τις ευρωπαϊκές τράπεζες), είναι εγκλωβισμένη στον κύκλο του διαβόλου – με τις τράπεζες της να είναι μάλλον αδύνατον να διασωθούν(το μέσο δημόσιο χρέος της ΕΕ δεν ξεπερνάει ευτυχώς το 85% του ΑΕΠ, ενώ το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της είναι θετικό). 

Ειδικότερα, εάν τυχόν αποφασιζόταν να αποκτήσουν οι ευρωπαϊκές τράπεζες τους ίδιους συντελεστές με τις αμερικανικές, θα έπρεπε να «καούν» χρήματα («απομόχλευση», μείωση δανείων κλπ.), της τάξης του 250% του ΑΕΠ της Ευρώπης – ένα απίστευτα μεγάλο ποσόν, αφού ξεπερνάει τα 30 τρις € .

Επομένως, η κατάσταση σε όλη τη Δύση είναι κάτι παραπάνω από κρίσιμη – με το βιοτικό επίπεδο όλου του υπόλοιπου πλανήτη να είναι άρρηκτα συνδεδεμένο μαζί της. Δυστυχώς, τέτοιου είδους παγκόσμια αδιέξοδα αντιμετωπίζονται συνήθως με δύο τρόπους: είτε με μία ευρεία διαγραφή χρεών τύπου «σεισάχθειας», είτε με πόλεμο – όπου φυσικά εμείς ελπίζουμε να μην επιλεχθεί τελικά ο πόλεμος. 

Μία ενδιάμεση λύση θα ήταν ίσως η φορολόγηση των υψηλών εισοδηματικών στρωμάτων (10% του συνολικού πληθυσμού) όλης της Δύσης, με συντελεστή 10-15% επί των περιουσιακών τους στοιχείων – γεγονός που θα λειτουργούσε έμμεσα ως μία αναδιανομή εισοδημάτων, η οποία θα μείωνε τα δημόσια χρέη και στη συνέχεια θα ενίσχυε την κατανάλωση, τις επενδύσεις, την ανάπτυξη και το ΑΕΠ. Κάτι τέτοιο όμως θα απαιτούσε μεγάλη ωριμότητα εκ μέρους των πλούσιων αυτών πολιτών – κάτι που δυστυχώς θεωρούμε πολύ δύσκολο. 

Βασίλης Βιλιάρδος (copyright)

Αθήνα, 14. Ιουλίου 2012

viliardos@kbanalysis.com 

Facebook Twitter Netlog TV

                                          

    Ο κ. Β. Βιλιάρδος είναι συγγραφέας, οικονομολόγος, πτυχιούχος της ΑΣΟΕΕ Αθηνών, με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Έχει εκδώσει πρόσφατα τρία βιβλία της σειράς «Η κρίση των κρίσεων» (διάθεση με παραγγελία στοkb@kbanalysis.com).

Γιάννης Βαρουφάκης: «Η Ελλάδα χρεοκόπησε τον Μάρτιο του 2012»

eurokinissi

Η επιμήκυνση του χρέους καθιστά την πτώχευση της χώρας περισσότερο σίγουρη, σημειώνει ο καθηγητής Γιάννης Βαρουφάκης. Μάλιστα τολμά να κάνει ένα ακόμα βήμα και να υποστηρίξει ότι η Ελλάδα ουσιαστικά έχει πτωχεύσει μαζί με το τραπεζικό σύστημα της χώρας. 

Η λύση, κατά την άποψή του, βρίσκεται στην άρνηση αποπληρωμής του ομολόγου που λήγει στις 20 Αυγούστου. Παραλλήλως εξηγεί ότι η Ευρωζώνη θα μπορούσε να βγει από την κρίση και επιμένει ότι «το πουλόβερ θα ξηλωθεί γρήγορα», μόλις η πρώτη χώρα ανοίξει την πόρτα της εξόδου από την Ευρωζώνη.  Όλα αυτή στην συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα «Free Sunday» μέρος της οποίας δημοσιεύουμε.

Εκτιμάτε, κ. Βαρουφάκη, ότι η Ευρωζώνη θυσιάζεται στο βωμό των επερχόμενων γερμανικών εκλογών;

Εκτιμώ ότι η Ευρωζώνη θυσιάζεται στο βωμό της άρνησης του γεγονότος ότι δομήθηκε με τρόπο που δεν μπορούσε να αντέξει μια μεγάλη χρηματοπιστωτική κατάρρευση όπως εκείνη του 2008. Ιδίως οι πλεονασματικές χώρες εντός της Ευρωζώνης, και όχι μόνο η Γερμανία, πίστεψαν ότι ήταν δυνατόν να επωφεληθούν μακροπρόθεσμα από την εξαφάνιση των συναλλαγματικών αυξομειώσεων με την περιφέρεια χωρίς να δημιουργηθεί, παράλληλα, ένας ικανός μηχανισμός ανακύκλωσης των πλεονασμάτων. Τώρα που αποδεικνύεται ότι κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν και ότι ο μηχανισμός ανακύκλωσης των πλεονασμάτων αποτελεί προαπαιτούμενο για την επιβίωση της Ευρωζώνης, δεν είναι διατεθειμένοι να τον δημιουργήσουν, προτιμώντας σε τελική ανάλυση τη διάλυσή της. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ορίζοντας που δημιουργούν οι επόμενες βουλευτικές εκλογές στην Ομοσπονδιακή Γερμανία αποτρέπει την κ. Μέρκελ από το να αποδεχτεί τα ελάχιστα που απαιτεί η διάσωση της Ευρωζώνης και, κατ’ επέκταση, της Ε.Ε.

Υπάρχει, ωστόσο, οδός διαφυγής για την Ευρώπη;

Και βέβαια. Με τρία απλά βήματα: Πρώτον, επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών απευθείας από τον EFSF, με παράλληλη υπαγωγή τους στην επιτήρηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η οποία να μπορεί να τις κλείνει όταν κρίνονται μη βιώσιμες. Δεύτερον, ενοποίηση του κατά Μάαστριχτ νόμιμου χρέους όλων των χωρών-μελών της Ευρωζώνης. Τρίτον, ένα επενδυτικό New Deal για την Ευρώπη το οποίο θα εκπονήσει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ) και το οποίο θα χρηματοδοτήσουν από κοινού η ΕΤΕ και η ΕΚΤ με εκδόσεις ομολόγων έργων (τα οποία θα αποπληρώνονται από τα έσοδα των έργων).

Οι συνέπειες της επιμήκυνσης

Και η Ελλάδα; Ακούει ο πολίτης σενάρια –και πάλι– για χρεοκοπία, για αναδιάρθρωση χρέους, για έξοδο από το ευρώ, και δεν ξέρει τι απ’ όλα αυτά θα είναι για εκείνον λιγότερο κακό… Να δούμε τα επιμέρους σενάρια πιο αναλυτικά; Και πρώτα την περίφημη επιμήκυνση. Έχετε γράψει ότι στο τέλος αυτής της επιλογής βρίσκεται η… δραχμή…

Όταν το χρέος σου είναι μεγαλύτερο από τα δυνητικά σου έσοδα (τωρινά και μελλοντικά), έχεις πτωχεύσει. Τελεία και, δυστυχώς, παύλα. Αν σου δανείσουν κι άλλα ποσά, απλώς καθυστερείς την πτώχευση (καθώς χρησιμοποιείς τα δανεικά για να αποπληρώνεις τις δόσεις των προηγούμενων δανείων), εξασφαλίζοντας όμως ότι όταν θα έρθει (η πτώχευση), το «μπαμ» θα είναι μεγαλύτερο. Μια επιμήκυνση ισοδυναμεί με νέο δανεισμό: Πας στην τράπεζα και συμφωνείτε ότι θα πληρώνεις μικρότερες δόσεις κάθε μήνα, καθώς «δεν βγαίνεις». Η τράπεζα όμως προσθέτει κι άλλους τόκους, τους οποίους θα πρέπει να αποπληρώσεις στο μέλλον. Είναι σαν να δανείστηκες κι άλλο ένα ποσό. Στην περίπτωση ενός ατόμου, αυτό μπορεί να βοηθήσει εφόσον προσμένει αύξηση του εισοδήματος. Όμως στην περίπτωση του κράτους μια τέτοια επιμήκυνση (ένας νέος τέτοιος δανεισμός) δίνεται από την τρόικα υπό τον όρο ότι θα… μειώσει το εθνικό εισόδημα στο εγγύς μέλλον αλλά και μακροπρόθεσμα (η λεγόμενη εσωτερική υποτίμηση). Άρα μια επιμήκυνση όχι μόνο δεν αποτρέπει την πτώχευση, αλλά την καθιστά πιο σίγουρη. Οι επενδυτές το γνωρίζουν αυτό και απέχουν από κάθε σοβαρή παραγωγική επένδυση, μια κίνηση που φέρνει την πτώχευση ακόμα πιο κοντά. Να γιατί λέω και ξαναλέω ότι αν είναι να έρθει η πτώχευση του Δημοσίου, είναι καλύτερα να έρθει πιο νωρίς – π.χ. τον Ιανουάριο του 2010, αν μπορούσε! Εμείς αυτό που καταφέραμε είναι να πτωχεύσει επισήμως το ελληνικό Δημόσιο το Μάρτιο του 2012 και, παράλληλα, το δημόσιο χρέος να παραμείνει μη βιώσιμο. Δεν έχει ξανασυμβεί κάτι τέτοιο στην οικονομική ιστορία. Το κατάφερε όμως η κυβέρνηση Παπαδήμου-Βενιζέλου.

Έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ συνεπάγεται και διάλυση της Ευρωζώνης, ή μήπως όχι; Και αν ναι, γιατί ο κ. Ρέσλερ εμφανίζεται τόσο… άνετος με το ενδεχόμενο απομάκρυνσης της χώρας μας από την Ευρωζώνη;

Πράγματι, μια οποιαδήποτε έξοδος θα σημάνει τη διάλυση της Ευρωζώνης. Η φυγή κεφαλαίων από τις υπόλοιπες αδύναμες χώρες θα είναι τέτοια που δεν θα αντέξουν εντός της Ευρωζώνης χωρίς να καταστρατηγήσουν τη βασική αρχή της Ε.Ε. για ελεύθερη μετακίνηση κεφαλαίων. Το πουλόβερ θα ξηλωθεί γρήγορα. Όσο για την άνεση του κ. Ρέσλερ, δύο είναι οι πιθανές εξηγήσεις: είτε εκφράζει τα συμφέροντα γερμανικών τραπεζών που δεν βλέπουν με κακό μάτι την επιστροφή της Γερμανίας στο μάρκο (καθώς έτσι ένα τσουνάμι ξένων κεφαλαίων θα ξεσπάσει προς αυτές) είτε είναι εντελώς ηλίθιος. Διαλέξτε εξήγηση.

Διαβάσαμε όμως και συστάσεις εκ μέρους σας προς τον νέο τσάρο της οικονομίας. Έχει τελικά τα περιθώρια το οικονομικό επιτελείο, η ελληνική κυβέρνηση εν γένει, για κάτι που θα αλλάξει τη ρότα του… Τιτανικού ή μήπως οι τύχες μας είναι ολοκληρωτικά πλέον στα χέρια άλλων;

Η αλήθεια είναι ότι η κυβέρνηση έχει στενά περιθώρια ελευθερίας. Το τελευταίο χαρτί μας είναι να αρνηθούμε την αποπληρωμή του ομολόγου της 20ής Αυγούστου που κατέχει η ΕΚΤ, εφόσον δεν έχει συμφωνηθεί έως τότε με την τρόικα ένα νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα, που να δίνει στη χώρα μας έστω και μια αμυδρή ελπίδα ότι θα παραμείνει στην Ευρωζώνη.

   

Μίκης Θεοδωράκης: Το κείμενο Κασιμάτη πρέπει να φτάσει σε κάθε Έλληνα! | toxwni.gr

Μίκης Θεοδωράκης: Το κείμενο Κασιμάτη πρέπει να φτάσει σε κάθε Έλληνα! | toxwni.gr

Γιούνκερ: Τεράστιες οι συνέπειες ελληνικής εξόδου από το ευρώ

NAFTEMPORIKI.GR Κυριακή, 29 Ιουλίου 2012 20:47
Τελευταία Ενημέρωση : 30/07/2012 07:00

Η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη δεν περιλαμβάνεται στις «υποθέσεις εργασίας» μου, τονίζει ο πρόεδρος του Εurogroup Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, υπογραμμίζοντας πως θα είχε «τεράστια αρνητικά επακόλουθα».

Σε συνέντευξή του που δημοσιεύεται στην εφημερίδα Suddeutsche Zeitung, ο κ. Γιούνκερ επισημαίνει πως «η αποβολή της χώρας δεν θα έλυνε τα προβλήματα στη ζώνη του ευρώ, αντιθέτως, η φήμη των χωρών μελών θα αμαυρωνόταν, θα υπήρχαν τεράστιες αρνητικές συνέπειες».

Πάντως ο Γιούνκερ τόνισε ότι η Αθήνα θα πρέπει, πριν απ' όλα, να προσπαθήσει η ίδια για τη σωτηρία της. «Δεν θέλω να υποβαθμίσω τα προβλήματα που δημιούργησε η Ελλάδα. Η Ελλάδα», επεσήμανε, «εξακολουθεί να έχει την υποχρέωση να παρουσιάσει απτά αποτελέσματα» .

Ο Λουξεμβούργιος πολιτικός επέκρινε -χωρίς ωστόσο να τους κατονομάσει- όσους επαναλαμβάνουν την άποψη περί εξόδου της Ελλάδας από τη ζώνη του ευρώ λέγοντας ότι «όσοι πιστεύουν ότι θα λύσουν τα προβλήματα της ευρωζώνης αποκλείοντας ή αφήνοντας την Ελλάδα να αποτύχει, δεν έχουν συνειδητοποιήσει τα αίτια της κρίσης». «Δεν θα έπρεπε να αναφέρουν αυτήν τη υπόθεση» της εξόδου της Ελλάδας, απλώς και μόνο για να εξυπηρετήσουν την εσωτερική πολιτική τους, πρόσθεσε.

«Ετοιμοι για δράση σε συνεργασία με ΕΚΤ»

Σύμφωνα εξάλλου με τον κ. Γιούνκερ η ευρωζώνη είναι έτοιμη να ενεργήσει σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προκειμένου να στηρίξει το κοινό νόμισμα.

«Έχουμε φτάσει σε κρίσιμο σημείο. Απομένει να ορίσουμε το ρυθμό και τα όρια. Θα δράσουμε μαζί με την ΕΚΤ, χωρίς να θίξουμε την ανεξαρτησία της. Και όταν λέω "εμείς" εννοώ το ταμείο διάσωσης ΕΤΧΣ, δηλαδή τις 17 κυβερνήσεις των χωρών-μελών της ευρωζώνης», ανέφερε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Le Figaro.

Σύμφωνα πάντα με τον επικεφαλής του Eurogroup, οι σχετικές αποφάσεις θα ληφθούν παρακολουθώντας τις αγορές κατά τις επόμενες ημέρες, τονίζοντας πως δεν υπάρχει πλέον χρόνος για χάσιμο. Σημείωσε πάντως ότι τα ισπανικά επιτόκια έχουν υποχωρήσει μετά τις δηλώσεις που έκανε την περασμένη Πέμπτη ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι.

Εκτοτε έχουν δημιουργηθεί προσδοκίες για λήψη τολμηρών μέτρων από πλευράς ΕΚΤ σε μία απώτερη προσπάθεια να αντιμετωπίσει το υψηλό κόστος δανεισμού της Ισπανίας και της Ιταλίας.

Το τελευταίο χρονικό διάστημα τα επιτόκια δανεισμού της Ισπανίας και της Ιταλίας κατέρριπταν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, ωστόσο, μετά από τις δηλώσεις του επικεφαλής της ΕΚΤ περί ανάληψης δράσης αλλά και των διαβεβαιώσεων κορυφαίων Ευρωπαίων ηγετών ότι θα προστατεύσουν την Ευρωζώνη αποκλιμακώθηκαν.

Νωρίτερα, σε ανακοίνωση που εξέδωσε η γερμανική κυβέρνηση τονιζόταν πως η καγκαλάριος 'Αγκελα Μέρκελ και ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Μόντι συμφώνησαν σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν πως θα κάνουν τα πάντα προκειμένου να προστατευθεί η Ευρωζώνη και να εφαρμοστούν γρήγορα οι αποφάσεις της τελευταίας συνόδου κορυφής της ΕΕ. Μεταξύ άλλων είχε αποφασιστεί η δυνατότητα απευθείας προσφυγής τραπεζών στο μηχανισμό στήριξης για την ανακεφαλαιοποίησή τους, χωρίς δηλαδή να επιβαρύνεται πλέον το δημόσιο χρέος της χώρας στην οποία εδρεύουν αυτά τα πιστωτικά ιδρύματα. Είχε αποφασιστεί ακόμη η δυνατότητα παρέμβασης του ίδιου μηχανισμού για τη σταθεροποίηση των αγορών ομολόγων.

Στην ανακοίνωση προστίθεται πως η κ. Μέρκελ κάλεσε το Μάριο Μόντι να επισκεφθεί το Βερολίνο το δεύτερο 15μερο του Αυγούστου.

Ανάλογη κοινή δήλωση είχαν κάνει την Παρασκευή η Γερμανίδα καγκελάριος και ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, δίνοντας ώθηση στα διεθνή χρηματιστήρια αλλά και στο ευρώ [EUR=X]  . 

Γ. Βαρουφάκης, οικονομολόγος «Η πτώχευση είναι πραγματικότητα»

http://www.citypress.gr

Συνέντευξη στον Νίκο Παπαδημητρίου

Η Ελλάδα έχει πτωχεύσει, οι τράπεζές της επίσης, υποστηρίζει ο καθηγητής Οικονομικών του Πανεπιστημίου Αθηνών Γ. Βαρουφάκης. Η λύση, κατά την άποψή του, βρίσκεται στην άρνηση αποπληρωμής του ομολόγου που λήγει στις 20 Αυγούστου, ενώ για την περίφημη επιμήκυνση εκτιμά ότι καθιστά την πτώχευση πιο σίγουρη. Αναλύει πώς η Ευρωζώνη θα μπορούσε να βγει από την κρίση και επιμένει ότι «το πουλόβερ θα ξηλωθεί γρήγορα», μόλις η πρώτη χώρα ανοίξει την πόρτα της εξόδου από την Ευρωζώνη. Είναι έντονα επικριτικός απέναντι στα «επιτεύγματα» της κυβέρνησης Παπαδήμου-Βενιζέλου, ενώ λέει πολλά και για την υπόθεση Σάλλα.

Εκτιμάτε, κ. Βαρουφάκη, ότι η Ευρωζώνη θυσιάζεται στο βωμό των επερχόμενων γερμανικών εκλογών;
Εκτιμώ ότι η Ευρωζώνη θυσιάζεται στο βωμό της άρνησης του γεγονότος ότι δομήθηκε με τρόπο που δεν μπορούσε να αντέξει μια μεγάλη χρηματοπιστωτική κατάρρευση όπως εκείνη του 2008. Ιδίως οι πλεονασματικές χώρες εντός της Ευρωζώνης, και όχι μόνο η Γερμανία, πίστεψαν ότι ήταν δυνατόν να επωφεληθούν μακροπρόθεσμα από την εξαφάνιση των συναλλαγματικών αυξομειώσεων με την περιφέρεια χωρίς να δημιουργηθεί, παράλληλα, ένας ικανός μηχανισμός ανακύκλωσης των πλεονασμάτων. Τώρα που αποδεικνύεται ότι κάτι τέτοιο δεν είναι δυνατόν και ότι ο μηχανισμός ανακύκλωσης των πλεονασμάτων αποτελεί προαπαιτούμενο για την επιβίωση της Ευρωζώνης, δεν είναι διατεθειμένοι να τον δημιουργήσουν, προτιμώντας σε τελική ανάλυση τη διάλυσή της. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ορίζοντας που δημιουργούν οι επόμενες βουλευτικές εκλογές στην Ομοσπονδιακή Γερμανία αποτρέπει την κ. Μέρκελ από το να αποδεχτεί τα ελάχιστα που απαιτεί η διάσωση της Ευρωζώνης και, κατ’ επέκταση, της Ε.Ε.

Υπάρχει, ωστόσο, οδός διαφυγής για την Ευρώπη;
Και βέβαια. Με τρία απλά βήματα: Πρώτον, επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών απευθείας από τον EFSF, με παράλληλη υπαγωγή τους στην επιτήρηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η οποία να μπορεί να τις κλείνει όταν κρίνονται μη βιώσιμες. Δεύτερον, ενοποίηση του κατά Μάαστριχτ νόμιμου χρέους όλων των χωρών-μελών της Ευρωζώνης. Τρίτον, ένα επενδυτικό New Deal για την Ευρώπη το οποίο θα εκπονήσει η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) και το οποίο θα χρηματοδοτήσουν από κοινού η ΕΤΕπ και η ΕΚΤ με εκδόσεις ομολόγων έργων (τα οποία θα αποπληρώνονται από τα έσοδα των έργων).

Οι συνέπειες της επιμήκυνσης
Και η Ελλάδα; Ακούει ο πολίτης σενάρια –και πάλι– για χρεοκοπία, για αναδιάρθρωση χρέους, για έξοδο από το ευρώ, και δεν ξέρει τι απ’ όλα αυτά θα είναι για εκείνον λιγότερο κακό… Να δούμε τα επιμέρους σενάρια πιο αναλυτικά; Και πρώτα την περίφημη επιμήκυνση. Έχετε γράψει ότι στο τέλος αυτής της επιλογής βρίσκεται η… δραχμή. Γιατί, κ. καθηγητά;
Όταν το χρέος σου είναι μεγαλύτερο από τα δυνητικά σου έσοδα (τωρινά και μελλοντικά), έχεις πτωχεύσει. Τελεία και, δυστυχώς, παύλα. Αν σου δανείσουν κι άλλα ποσά, απλώς καθυστερείς την πτώχευση (καθώς χρησιμοποιείς τα δανεικά για να αποπληρώνεις τις δόσεις των προηγούμενων δανείων), εξασφαλίζοντας όμως ότι όταν θα έρθει (η πτώχευση), το «μπαμ» θα είναι μεγαλύτερο. Μια επιμήκυνση ισοδυναμεί με νέο δανεισμό: Πας στην τράπεζα και συμφωνείτε ότι θα πληρώνεις μικρότερες δόσεις κάθε μήνα, καθώς «δεν βγαίνεις». Η τράπεζα όμως προσθέτει κι άλλους τόκους, τους οποίους θα πρέπει να αποπληρώσεις στο μέλλον. Είναι σαν να δανείστηκες κι άλλο ένα ποσό. Στην περίπτωση ενός ατόμου, αυτό μπορεί να βοηθήσει εφόσον προσμένει αύξηση του εισοδήματος. Όμως στην περίπτωση του κράτους μια τέτοια επιμήκυνση (ένας νέος τέτοιος δανεισμός) δίνεται από την τρόικα υπό τον όρο ότι θα… μειώσει το εθνικό εισόδημα στο εγγύς μέλλον αλλά και μακροπρόθεσμα (η λεγόμενη εσωτερική υποτίμηση). Άρα μια επιμήκυνση όχι μόνο δεν αποτρέπει την πτώχευση, αλλά την καθιστά πιο σίγουρη. Οι επενδυτές το γνωρίζουν αυτό και απέχουν από κάθε σοβαρή παραγωγική επένδυση, μια κίνηση που φέρνει την πτώχευση ακόμα πιο κοντά. Να γιατί λέω και ξαναλέω ότι αν είναι να έρθει η πτώχευση του Δημοσίου, είναι καλύτερα να έρθει πιο νωρίς – π.χ. τον Ιανουάριο του 2010, αν μπορούσε! Εμείς αυτό που καταφέραμε είναι να πτωχεύσει επισήμως το ελληνικό Δημόσιο το Μάρτιο του 2012 και, παράλληλα, το δημόσιο χρέος να παραμείνει μη βιώσιμο. Δεν έχει ξανασυμβεί κάτι τέτοιο στην οικονομική ιστορία. Το κατάφερε όμως η κυβέρνηση Παπαδήμου-Βενιζέλου.

Έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ συνεπάγεται και διάλυση της Ευρωζώνης, ή μήπως όχι; Και αν ναι, γιατί ο κ. Ρέσλερ εμφανίζεται τόσο… άνετος με το ενδεχόμενο απομάκρυνσης της χώρας μας από την Ευρωζώνη;
Πράγματι, μια οποιαδήποτε έξοδος θα σημάνει τη διάλυση της Ευρωζώνης. Η φυγή κεφαλαίων από τις υπόλοιπες αδύναμες χώρες θα είναι τέτοια που δεν θα αντέξουν εντός της Ευρωζώνης χωρίς να καταστρατηγήσουν τη βασική αρχή της Ε.Ε. για ελεύθερη μετακίνηση κεφαλαίων. Το πουλόβερ θα ξηλωθεί γρήγορα. Όσο για την άνεση του κ. Ρέσλερ, δύο είναι οι πιθανές εξηγήσεις: είτε εκφράζει τα συμφέροντα γερμανικών τραπεζών που δεν βλέπουν με κακό μάτι την επιστροφή της Γερμανίας στο μάρκο (καθώς έτσι ένα τσουνάμι ξένων κεφαλαίων θα ξεσπάσει προς αυτές) είτε είναι εντελώς ηλίθιος. Διαλέξτε εξήγηση.

Διαβάσαμε όμως και συστάσεις εκ μέρους σας προς τον νέο τσάρο της οικονομίας. Έχει τελικά τα περιθώρια το οικονομικό επιτελείο, η ελληνική κυβέρνηση εν γένει, για κάτι που θα αλλάξει τη ρότα του… Τιτανικού ή μήπως οι τύχες μας είναι ολοκληρωτικά πλέον στα χέρια άλλων;
Η αλήθεια είναι ότι η κυβέρνηση έχει στενά περιθώρια ελευθερίας. Το τελευταίο χαρτί μας είναι να αρνηθούμε την αποπληρωμή του ομολόγου της 20ής Αυγούστου που κατέχει η ΕΚΤ, εφόσον δεν έχει συμφωνηθεί έως τότε με την τρόικα ένα νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα, που να δίνει στη χώρα μας έστω και μια αμυδρή ελπίδα ότι θα παραμείνει στην Ευρωζώνη.

Πέπλος σιωπής για τον κ. Σάλλα

Μία από τις παραμέτρους της κρίσης είναι το τραπεζικό σύστημα. Θα ήθελα να ρωτήσω εν πρώτοις πόσο σταθερό είναι, κατά την άποψή σας, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, αν μπορεί να είναι ήσυχος ο μικροκαταθέτης…
Οι ελληνικές τράπεζες είναι παντελώς πτωχευμένες. Κρατούν τις πόρτες ανοιχτές και τα ΑΤΜ να λειτουργούν από τη ρευστότητα που τους παρέχει η ΕΚΤ. Κανείς δεν δικαιούται να είναι ήσυχος ως προς αυτές, όταν η Ευρωζώνη κινδυνεύει, όπως σήμερα, και η Ελλάδα φέρεται ως ο πρώτος αποδιοπομπαίος τράγος.

Γράψατε τις προάλλες και για τον «πέπλο της σιωπής». Τι αφορά; Ποια η δική σας προσέγγιση στο θέμα αυτό;
Μπορείτε να μπείτε στο πρόσφατο άρθρο μου στο protagon.gr, που αναφέρεται διεξοδικά στο θέμα. Περιληπτικά, αναφέρεται στην καταγγελία του πρακτορείου Reuters για μια κυνική προσπάθεια του κ. Σάλλα να παραβιάσει τις βασικές αρχές της επανακεφαλαιοποίησης της Τράπεζας Πειραιώς, παρουσιάζοντας έναν σαθρό και σκοτεινό δανεισμό (μέσω offshore εταιρειών της οικογένειας Σάλλα) από μια άλλη πτωχευμένη τράπεζα, τη Marfin του κ. Βγενόπουλου, ως νέα κεφάλαια που εισέρευσαν στην Τράπεζα Πειραιώς. Όσο για τον «πέπλο της σιωπής», η έκφρασή μου αυτή αφορούσε την ενδιαφέρουσα παρατήρηση ότι η καταγγελία αυτή από το έγκυρο Reuters δεν αναφέρθηκε πουθενά σε «σοβαρές» εφημερίδες, όπως «Το Βήμα», ενώ ακόμα κι εκεί που σχολιάστηκε (π.χ. στην «Καθημερινή») οι τίτλοι που δόθηκαν ήταν παραπλανητικοί (π.χ. «Σύγκρουση του κ. Σάλλα με το Reuters», λες κι αυτό ήταν το ζήτημα). Όλοι αυτοί οι καλοί δημοσιογράφοι που «κόπτονται» για τη χρηστότητα των δημόσιων και των ιδιωτικών ηθών ξαφνικά κατάπιαν τη γλώσσα τους. Η πτωχοτραπεζοκρατία στο αποκορύφωμά της!

Κατσέλη: «Πλήθος σοβαρών ερωτημάτων από την πώληση της ΑΤΕ στην Πειραιώς»

Κατσέλη: «Πλήθος σοβαρών ερωτημάτων από την πώληση της ΑΤΕ στην Πειραιώς»

Πρόγραμμα 24 ημερών

27/07/2012

• Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
• Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς

Photo: Louis Lander-Deacon@Flickr

1 εικόνα

του Γιάνη Βαρουφάκη

Στις 20 Αυγούστου η κυβέρνηση θα πάρει την πιο σημαντική - ίσως την τελευταία σημαντική - απόφασή της. Είναι η μέρα που λήγει ένα ομόλογο από εκείνα που δεν κουρεύτηκαν επειδή τα είχε αγοράσει η ΕΚΤ (η οποία, ως γνωστόν, θεωρεί ότι τα δικά της ομόλογα, αντίθετα με των μικρο-ομολογιούχων και των ασφαλιστικών ταμείων, είναι κάτι σαν ιερές αγελάδες). Για να το αποπληρώσει, το ελληνικό δημόσιο πρέπει να δανειστεί από κάπου 3,2 δις ώστε να αποπληρώσει στο 100% την ΕΚΤ η οποία, σημειωτέον, τα είχε αγοράσει πέρσι προς 2,3 δις - άρα, η ΕΚΤ έχει λαμβάνειν κι ένα ουκ ευκαταφρόνητον κέρδος της τάξης των 900 εκατομμυρίων (*).

Δεν είναι τυχαίο ότι η τρόικα έφυγε για να επιστρέψει με την αξιολόγησή της τον Σεπτέμβρη – δηλαδή μετά την 20ή Αυγούστου. Χρειάζονται τρεις μήνες για να αποφανθούν ότι το «πρόγραμμα» έχει βουλιάξει; Ότι τα χρήματα από τις ιδιωτικοποιήσεις θα ανέλθουν στο 5% των (ανοήτως) υπεσχημένων; Ότι η «ανάπτυξη» θα κείται στον πυθμένα, όπου και θα παραμείνει τα επόμενα χρόνια τινάζοντας στον αέρα το χρονοδιάγραμμα αποπληρωμών των δανείων μας προς την τρόικα αρχικά και (μετά το 2020) στους τραπεζίτες του κ. Νταλάρα; Ότι η τραπεζική πίστη έχει εγκαταλείψει και τις πιο κερδοφόρες επιχειρήσεις, εγγυούμενη έτσι την πλήρη κατάρρευση της αγοράς εργασίας, των δημοσίων εσόδων και των ασφαλιστικών ταμείων; Υπάρχει κάποιος στο ΔΝΤ ή στην ΕΚΤ ή στην ΕΕ που να χρειαζόταν πάνω από 2 ώρες για να γράψει το πολυπόθητο κείμενο αξιολόγησης; Ή μήπως ο κ. Τόμσεν καίγεται να πάει διακοπές και αποφάσιστε «Επιστροφή τον Σεπτέμβριο», μαζί με τους χειμερινούς κινηματογράφους;  

Όχι βέβαια. Η έκθεση της τρόικα είναι έτοιμη. Το ΔΝΤ έχει ήδη αποφασίσει ότι, στην βάση των τεχνοοικονομικών δεδομένων, το Μνημόνιο 2 «μας τελείωσε». Πως καμία επιμήκυνση δεν το σώζει. Απλά, μένει να ληφθεί η πολιτική απόφαση. Αντίστοιχα, η ΕΚΤ γνωρίζει άψογα ακριβώς τα ίδια και κατανοεί ότι, κάποια στιγμή, η Ελλάδα θα αναγκαστεί να αθετίσει τις υποχρεώσεις απέναντί της. Το ίδιο και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ευρωζώνης: περιμένουν ότι μεγάλο μέρος των διμερών δανείων που παρείχαν στην Ελλάδα θα «κουρευτεί». Οπότε, το θέμα του «τι θα κάνουν με την Ελλάδα» δεν είναι τεχνο-οικονομικό και δεν βασίζεται ούτε στις όποιες περικοπές και μεταρρυθμίσεις κάνει η κυβέρνηση (έως το Σεπτέμβριο) ούτε και στις εκτιμήσεις του κ. Τόμσεν και της τρόικα. Από τι εξαρτάται; Εξαρτάται απλά από το εάν η Γερμανία, η Ολλανδία και η Φινλανδία συναποφασίσουν είτε να μας εκπαραθυρώσουν από το ευρώ, είτε να επιτρέψουν το κούρεμα του χρέους μας (κάτι που, όπως θα θυμάστε, είναι γνωστό με τον ευφημισμό «αναδιάρθρωση χρέους»).

Επιτρέψτε μου μια τοποθέτηση: Αν κρίνουν ότι μπορούν να μας εκπαραθυρώσουν διασώζοντας την Ισπανία και την Ιταλία, θα το κάνουν εκείνη την στιγμή! Ο λόγος είναι απλός: Το EFSF διαθέτει, μετά τα χρήματα που υποσχέθηκε στις ισπανικές τράπεζες, άλλα 80 με 90 δις. Όσο για το ESM, τον μόνιμο μηχανισμό που θα αντικαταστήσει το EFSF, έχει κολλήσει η ίδρυσή του στο Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας. Στο μεταξύ, το δημόσιο της Ισπανίας και το δημόσιο της Ιταλίας έχουν άμεση ανάγκη για 800 δις εντός του 2013. Είναι προφανές ότι αν η κυρία Μέρκελ πάει στην Ομοσπονδιακή Βουλή της και ζητήσει τέτοια ποσά για ενίσχυση του EFSF, δεν υπάρχει περίπτωση να τα πάρει – παρά μόνον αν στηριχθεί τόσο πολύ στην αντιπολίτευση του SPD που απωλέσει την κομματική της βάση. Πολύ απλά, δεν θα το πράξει, ιδίως ένα χρόνο πριν τις ομοσπονδιακές εκλογές. Από την άλλη, αν δεν το πράξει, θα πρέπει σύντομα να αρχίσει να τυπώνει μάρκα, καθώς η κατάρρευση της Ισπανίας και της Ιταλίας εντός της ευρωζώνης είναι πλέον κάτι παραπάνω από δεδομένη.

Μια σκέψη που περιτριγυρίζει την κα Μέρκελ σήμερα (την οποία της έχουν εμφυσήσει διάφοροι σύμβουλοι) είναι η εξής: Αν εκπαραθυρώσουν την Ελλάδα από το ευρώ, και ακολουθήσει μια τεράστια χρηματιστηριακή αναταραχή, οι γερμανοί ψηφοφόροι θα τα χρειαστούν. Θα φοβηθούν όταν θα δουν το όλον ευρωζωνικό οικοδόμημα, ακόμα και την ίδια την Φραγκφούρτη, να συγκλονίζονται. Υπό αυτό τον φόβο, σκέπτεται η κα Μέρκελ, ίσως είναι προετοιμασμένοι να αποδεχθούν την πρότασή της για διάσωση της Ισπανίας και της Ιταλίας με τεράστια ποσά. Έχοντας μάλιστα «γευθεί» ελληνικό αίμα (καθώς η Ελλάδα θα αιμορραγεί από μία άναρχη και καταστροφική επιστροφή στην δραχμή), η χώρα μας θα έχει παίξει στο ακέραιο τον ρόλο του εξιλαστήριου θύματος έτσι ώστε η κοινή γνώμη στην Γερμανία να είναι έτοιμη να αποδεχθεί μεγάλες τονωτικές και ακριβές ενέσεις υπέρ της Ισπανίας και της Ιταλίας.

Από την άλλη, βέβαια, η κα Μέρκελ εισακούει και αντίθετες γνώμες οι οποίες τις λένε πως είναι αδύνατον να προβλέψει κάποιος, και να διαχειριστεί, μια καθίζηση. Ότι μια ελληνική έξοδος από το ευρώ θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου και δεν θα μείνει τίποτα όρθιο από την ευρωζώνη. Όταν όμως ρωτά αυτούς τους συμβούλους, η κα Μέρκελ, τι μπορεί να γίνει για να μην φύγει τελικά η Ελλάδα από το ευρώ, η απάντησή τους της μαυρίζει την καρδιά καθώς γνωρίζει ότι αυτά που πρέπει να γίνουν δεν είναι έτοιμη να τα ψελλίσει καν στην Ομοσπονδιακή Βουλή. Τι είναι αυτά; Μία λύση θα ήταν το κούρεμα του ελληνικού χρέους προς την τρόικα - στο οποίο ήδη αναφέρθηκα. Μια άλλη λύση θα ήταν ένα μορατόριουμ στις αποπληρωμές έτσι ώστε το ποσό χρέους να μείνει το ίδιο αλλά να παγώσουν οι αποπληρωμές έως ότου η ελληνική οικονομία παύει να συρρικνώνεται. Την πρώτη λύση δεν θα την αποδεχθεί η ΕΚΤ, καθώς ανατρέπει πλήρως το δόγμα της ότι τα χρέη προς εκείνη είναι ιερά. Την δεύτερη λύση την απορρίπτουν οι πλεονασματικές χώρες καθώς κάτι τέτοιο θα ακύρωνε την πολιτική επιβολής σκληρής λιτότητας στην Ισπανία και στην Ιταλία. Γιατί; Επειδή η λιτότητα αυτή φέρνει με μαθηματική ακρίβεια την ύφεση. Άρα, εάν το τέλος της ύφεσης ήταν προαπαιτούμενο για τις αποπληρωμές από της χώρες της Περιφέρειας προς την τρόικα (όπως θα έπρεπε να ισχύει σε μια νομισματική ένωση), τότε η επιβολή λιτότητας σε χώρες όπως η Ισπανία θα ισοδυναμούσε με το να τους επιτρέπεται να μην αποπληρώνουν τα χρέη τους!

Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα λοιπόν για την κα Μέρκελ. Όπως και για τις κυβερνήσεις των υπόλοιπων πλεονασματικών χωρών. Το μέγα δίλημμα είναι: Πετάμε την Ελλάδα έξω από το ευρώ και κάνουμε για την Ιταλία και την Ισπανία αυτό που αρνούμαστε έως τώρα σε κάθε μία από τις πτωχευμένες χώρες; Ή αρχίζουμε την διαδικασία κουρέματος των χρεών όλων τους (καθώς δεν είναι δυνατόν να κουρέψουν το δικό μας αλλά όχι το ιρλανδικό, π.χ., χρέος);

Η ουσία είναι ότι, άλλη μια φορά, δεν έχουν αποφασίσει. Φοβούνται να μας πετάξουν έξω αλλά δεν είναι και διατεθειμένοι να μας δώσουν μια ευκαιρία να ορθοποδήσουμε ως προς το χρέος, ουσιαστικά οδηγώντας μας εκ των πραγμάτων στον γκρεμό και, συνεπώς, «εκτός». Η «Επιστροφή τον Σεπτέμβριο» μανούβρα της τρόικα αυτή την εξήγηση επιδέχεται: Να δοθεί άλλο ένα τρίμηνο στις πλεονασματικές χώρες να χαράξουν την στρατηγική τους. Επί πλέον, να αναγκαστεί η Ελλάδα, ελπίζοντας σε μια ακόμα αναβολή της «θανατικής ποινής», να δανειστεί εκ μέρους της ΕΚΤ την 20ή Αυγούστου ώστε να μην βρεθεί η ΕΚΤ στην θέση να απωλέσει την εικόνα της (απέναντι σε Ρώμη, Μαδρίτη και Δουβλίνο) του δανειστή-τιμωρού. Καθώς μάλιστα η έκθεση της τροίκα θεωρείται προαπαιτούμενο για να δοθεί η δόση, είναι προφανές ότι ασκείται πίεση στο ελληνικό κράτος να δανειστεί τα 3,2 δις στις... αγορές μέσω βραχυπρόθεσμων γραμματίων. Και ποιος θα τα αγοράσει αυτά; Μόνο οι ελληνικές τράπεζες θα προσφερθούν, δανειζόμενες οι ίδιες από την ΕΚΤ, ή και την Τράπεζα της Ελλάδος (μέσω του ELA). Αν ούτε αυτό καταφέρουν, τότε θα μας τα δώσει το EFSF, προσθέτωντάς τα στο δημόσιο χρέος μας. Όμως οι εταίροι μας προτιμούν την άντληση των χρημάτων αυτών από την ΕΚΤ μέσω των ελληνικών τραπεζών. Γιατί; Επειδή προτιμούν, σε περίπτωση που μας πετάξουν έξω και διαγράψουμε μονομερώς τα χρέη μας προς την Ευρώπη, να χρωστάμε αυτό το ποσόν στην ΕΚΤ (που αν χρειαστεί το τυπώνει) παρά να το αντλήσουμε από το μισοάδειο EFSF από το οποίο πρέπει, κουτσά-στραβά, να βολέψουν τις Ισπανία και Ιταλία.

Έχω κουραστεί να το λέω αλλά φοβάμαι ότι πρέπει να το ξαναπώ: Η λογική του «κερδίζουμε χρόνο δανειζόμενοι» είναι παντελώς παράλογη πλέον. Όχι γενικά. Αλλά υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες (που ισχύουν εδώ και αρκετό καιρό στην ελληνική οικονομία): Με την τραπεζική πίστη άφαντη, την «ανάπτυξη» στο -9%, τα φορολογικά έσοδα στο ναδίρ και τις επενδύσεις στο μείον, το να «κερδίσουμε περισσότερο χρόνο» ισοδυναμεί με το να αφήσουμε ό,τι έχει απομείνει να σβήσει. Δεδομένου μάλιστα ότι οι φωνές στο Βερολίνο που απαιτούν την εκδίωξη της Ελλάδας το φθινόπωρο από την ευρωζώνη εντείνονται, η τελευταία ευκαιρία της κυβέρνησης είναι η 20ή Αυγούστου. Της μένουν, δηλαδή, 24 μέρες.

Σκεφτείτε το. Αν την 20η Αυγούστου δανειστούμε άλλη μία φορά από την ΕΚΤ (μέσω τραπεζών) ή από το EFSF, ώστε να αποπληρώσουμε την ΕΚΤ και, έτσι, να επιτρέψουμε στην ΕΚΤ να συνεχίσει να προσποιείται ότι η νομισματική της πολιτική (η οποία έχει εδώ και καιρό ανατραπεί) παραμένει ανέπαφη, κατόπιν απλά θα περιμένουμε πότε οι πλεονασματικές χώρες θα αποφανθούν για το αν θα μας θυσιάσουν ή όχι. Κάθε μέρα που θα περνά, τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο, κλπ, η ελληνική οικονομία θα βουλιάζει κι άλλο (παρά την πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων) και οι φωνές που ζητούν την αποπομπή μας θα μεγαλώνουν. Το τέλος δεν θα αργήσει να έρθει όσο φιλότιμες προσπάθειες και να καταβάλει το υπουργείο οικονομικών.

Μπορεί να γίνει κάτι; Δεν είμαι σίγουρος, εδώ που φτάσαμε. Η μόνη μας ελπίδα πια είναι ένα Πρόγραμμα 24 Ημερών που να ξεκινά σήμερα. Τι θα περιλαμβάνει; Τα εξής απλά: Η κυβέρνηση να κρατήσει ανοικτή την Ολομέλεια της Βουλής και εντός αυτών των 24 ημερών να περάσει όσες μεταρυθμίσεις κρίνει ότι πρέπει να γίνουν. Όχι επειδή έχουν κάποια σημασία. Καμία δεν έχουν, καθώς δεν έχουν την παραμικρή ελπίδα να ανατρέψουν την εξελισσόμενη κατάρρευση που οφείλεται σε μια καθαρά μακροοικονομική τριπλή δίνη χρέους-ύφεσης-τραπεζών. Τότε γιατί προτείνω μια τέτοια κοινοβουλευτική υπερκινητικότητα; Για καθαρά επικοινωνιακούς λόγους: Για να πούμε στην Ευρώπη: «Μεταρρυθμίσεις θέλατε; Νάτες!» Παράλληλα, κατά τις 5 με 10 Αυγούστου, η κυβέρνηση να ανακοινώσει ότι για λόγους ηθικής και ευθύνης απέναντι στους φορολογούμενους των πλεονασματικών χωρών, το ελληνικό κράτος δεν θα δανειστεί στις 20 Αυγούστου ούτε ένα ευρώ αν πρώτα δεν συμφωνηθεί, έστω και επί της αρχής, μια νέα συμφωνία που θα ανατρέπει την σημερινή καταστροφική πορεία η οποία μας οδηγεί τόσο στην πτώχευση όσο και εκτός ευρώ. Π.χ. να πούμε στον κ. Ρέσλερ τα εξής: «Αφού λέτε ότι θα μας διώξετε από το ευρώ, εμείς με ποιο δικαιώμα θα δανειστούμε από εσάς 3,2 δις σε ευρώ δεδομένου ότι, όταν μας διώξετε, δεν θα έχουμε ευρώ να σας ξεπληρώσουμε;»

Το εν λόγω Πρόγραμμα 24 Ημερών έχει δύο σκοπούς: Πρώτον, να κλείσει τα στόματα όσων συνεχίζουν να αναφέρονται στην αδυναμία της ελληνικής κυβέρνησης να νομοθετεί «μεταρρυθμίσεις». Δεύτερον, να εξαναγκάσει την κα Μέρκελ και τους υπόλοιπους ηγέτες των πλεονασματικών χωρών να αποφασίσουν τι θα κάνουν με την Ελλάδα μια ώρα αρχίτερα. Αν η κυβέρνησή μας ανακοινώσει ότι τα 3,2 δις που χρωστάμε στην ΕΚΤ θα «αναδιαρθωθούν» μονομερώς, οι εταίροι μας θα αναγκαστούν εκείνη την στιγμή να αποφασίσουν είτε να ολοκληρώσουν την αναδιάρθωση τους χρέους μας (καθώς και της υπόλοιπης ευρωζώνης, σώζοντας έτσι το ευρώ) είτε να μας οδηγήσουν στην έξοδο (φέρνοντας, εν αγνοία τους, το τέλος του ευρώ). Αντίθετα με την επικρατούσα άποψη (που λέει πως όσο περισσότερο καθυστερεί αυτή η απόφαση τόσο καλύτερα), η πραγματικότητα είναι ότι όσο πιο πολύ αργούν να αποφασίσουν τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα να αποφασίσουν την εκπαραθύρωσή μας.

(*) Η ΕΚΤ επισήμως ισχυρίζεται ότι αυτά τα κέρδη τα επιστρέφει στις Κεντρικές Τράπεζες που την απαρτίζουν και εκείνες πράττουν κατά βούληση. Πράγματι, κάποιες (π.χ. η Γαλλική) τα επιστρέφουν στην Ελλάδα. Άλλες όμως δεν το κάνουν. Μόνο και μόνο ότι το πτωχευμένο ελληνικό δημόσιο πρέπει να δανειστεί μέσα στο καλοκαίρι αυτά τα έξτρα 900 εκατομμύρια αποτελεί μομφή για τα περί ευρωπαϊκής αλληλλεγγύης.

23 crucial days for Greece

28JUL

On 20th August, the Greek government will have to borrow 3.2 billion from one arm of the Eurozone (from the EFSF) in order to repay another (the ECB). Yet Greece is insolvent. The very idea of an insolvent entity borrowing more from a community, like the Eurozone, in order to repay that same community is obscene. All it does is to shift the burden from the Central Bank to the taxpayers of Germany, Holland, Austria and Finland. This is not an act of solidarity with Greece. It is an act of irresponsible kicking-the-can-up-a-steep-hill. The simple point I have been trying to drive home for a long while now is that the Eurozone must make a simple decision: Either to give Greece a proper chance of exiting its current death spiral. Or to dump Greece now, before the Greek state loses all its remaining assets and before it gets deeper into debt. And if our Eurozone partners are not prepared to make up their minds (caught up in their own short term concerns and shenanigans), then Athens must force their hand to decide within the next 23 days. How? By announcing that Greece will NOT be borrowing on 20th August monies it cannot repay under the present scheme of things. 

The other day I published an extensive article in Greek making this point (seehere). Today some good people, unknown to me, have re-posted that article in German (click here). English speakers can read it by using Google Translate (which does a decent job of it). Meanwhile, here is how I described the Eurozone’s dilemma concerning Greece on BSkyB (Sky News). The footage comes from the eve of the Greek parliamentary election (16th June). But it is still pertinent, I think.

http://www.youtube.com/watch?v=bDAvJVckqXA&feature=player_embedded&noredirect=1